در تجارت بینالملل، اصطلاحات و قواعد متعددی برای تسهیل و تنظیم روابط تجاری میان کشورها وجود دارند. یکی از این اصطلاحات مهم و پرکاربرد، اصطلاح EXW یا Ex Works است. این اصطلاح که یکی از شروط اینکوترمز (Incoterms) محسوب میشود، به طور دقیق مسئولیتها، هزینهها و خطرات ناشی از حملونقل کالا را بین خریدار و فروشنده مشخص میکند.
شرایط معامله در EX Works یا EXW چیست؟ در ادامه این مطلب به بررسی جامع اصطلاح اینکوترمز EXW، شرایط EXW در معاملات حملونقل بینالمللی، مزایا و معایب آن برای هر یک از طرفین معامله و نکات کلیدی که در استفاده از این شرط تجاری باید مدنظر قرار گیرند، خواهیم پرداخت.
«EX WORKS» یعنی اینکه فروشنده باید کالا را در محل کار خود یا محل تعیین شده دیگری در اختیار خریدار قرار دهد. تحویل کالا توسط فروشنده نه نیازی به بارگیری آن بر روی وسیله حمل دارد و نه ترخیص کالا برای صدور، اگر چنین کاری لازم باشد.
طرفین به خوبی آگاهند که باید محل تحویل کالا را به روشن ترین شکل ممکن مشخص کنند. زیرا که همه هزینه ها و ریسک ها تا آن نقطه به عهده فروشنده است.
EX WORKS بیانگر حداقل وظیفه برای فروشنده است.
ترم حمل EXW چیست؟
ترم حمل EXW مخفف عبارت “EX WORK” و یکی از ۱۱ شرط استاندارد تجارت بینالمللی (Incoterms) در نسخهٔ ۲۰۲۰ اینکوترمز است که توسط اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) منتشر شده است. در معنی exw در بازرگانی این واژه به توافقی اشاره دارد که بر اساس آن، فروشنده کالا را در یک مکان مشخص (مانند کارخانه یا انبار خود) در دسترس خریدار قرار میدهد، از این لحظه به بعد، تمام هزینهها و مسئولیتهای مربوط به بارگیری کالا، حملونقل داخلی و بینالمللی، بیمه، ترخیص کالا از گمرک (هم در کشور مبدأ و هم در کشور مقصد)، پرداخت عوارض و مالیات و سایر مراحل بعدی تا تحویل نهایی کالا از آن نقطه به بعد بر عهده خریدار خواهد بود.
وظایف خریدار و فروشنده در ترم EX-WORK
وظایف فروشنده در ترم EX-WORK
فروشنده باید کالا و سیاهه بازرگانی را مطابق قرارداد فروش تهیه و هرگونه مدرک مطابقت دیگری را که ممکن است طبق قرارداد لازم باشد ارائه کند.معادل الکترونیکی اسناد، اگر مورد توافق طرفین قرار گرفته و معمول باشد، میتواند جایگزین تمام اسناد اشاره شده در بند های الف 10 شود.
فروشنده باید، بسته به مورد، بنا به در خواست، ریسک و هزینه خریدار در گرفتن هرگونه پروانه صدور یا سایر مجوز های رسمی لازم برای صدور کالا به خریدار کمک کند.
الف) قرار داد حمل
فروشنده وظیفه ای در برابر خریدار برای بستن قرار داد حمل ندارد
ب) قرارداد بیمه
فروشنده وظیفه ای در برابر خریدار برای بستن قرارداد بیمه ندارد.هرچند که وی اید به در خواست خریدار اطلاعاتی را که وی برای بستن قرار داد بیمه به آنها نیاز دارد در اختیارش قرار دهد.
فروشنده باید کالا را در نقطه توافق شده و اگر چنین نقطه ای نباشد، در محل تعیین شده، بدون بارگیری بر روی وسیله حمل در اختیار قرار داد قرار دهد.
اگر نقطه خاصی در محل تحویل تعیین شده، توافق نشده باشد یا چندین نقطه وجود داشته باشد، فروشنده میتواند مناسب ترین نقطه را برای این منظور انتخاب کند. فروشنده باید کالا را در تاریخ یا ظرف مدت توافق شده تحوبل دهد.
فروشنده باید کالا را در نقطه توافق شده و اگر چنین نقطه ای نباشد، در محل تعیین شده، بدون بارگیری بر روی وسیله حمل در اختیار قرار داد قرار دهد.
اگر نقطه خاصی در محل تحویل تعیین شده، توافق نشده باشد یا چندین نقطه وجود داشته باشد، فروشنده میتواند مناسب ترین نقطه را برای این منظور انتخاب کند. فروشنده باید کالا را در تاریخ یا ظرف مدت توافق شده تحوبل دهد.
فروشنده باید کلیه هزینه های مربوط به کالا تا زمان تحویل آن طبق بند الف 4، به غیر از هزینه های قابل پرداخت توسط خریدار مندرج در بند ب6، را بپردازد.
فروشنده باید هرگونه اطلاع لازم که خریدار بتواند کالا را تحویل بگیرد به وی بدهد.
فروشنده وظیفه ای در برابر خریدار ندارد.
فروشنده باید هزینه آن دسته از عملیات بازبینی (از قبیل بازبینی کیفیت ، اندازه گیری، توزیع، شمارش) را که برای تحویل کالا مطابق بند الف 4 لازم است، بپردازد. فروشنده باید کالا به هزینه خود بسته بندی کند، مگر اینکه در تجارت خاصی، حمل کالای فروخته شدهبدون بسته بندی معمول باشد، مگر اینکه خریدار نوع بسته بندی خاصی را قبل از اعقاد قرارداد به اطلاع فروشنده رسانده باشد.بسته بندی باید به نحو مناسبی علامت گذاری شود.
فروشنده باید هزینه آن دسته از عملیات بازبینی (از قبیل بازبینی کیفیت ، اندازه گیری، توزیع، شمارش) را که برای تحویل کالا مطابق بند الف 4 لازم است، بپردازد. فروشنده باید کالا به هزینه خود بسته بندی کند، مگر اینکه در تجارت خاصی، حمل کالای فروخته شدهبدون بسته بندی معمول باشد، مگر اینکه خریدار نوع بسته بندی خاصی را قبل از اعقاد قرارداد به اطلاع فروشنده رسانده باشد.بسته بندی باید به نحو مناسبی علامت گذاری شود.
وظایف خریدار در ترم EX-WORK
خریدار باید قیمت کالا را به ترتیبی که در قرارداد فروش پیش بینی شده، بپردازد.
معادل الکترونیکی اسناد، اگر مورد توافق طرفین قرار گرفته و معمول باشد، میتواند جایگزین تمام مدارک اشاره شده در بند های ب 1- ب10 شود.
بسته به مورد، در صورت تمایل خریدار، وی میتواند به هزینه و ریسک خود، هرگونه پروانه ورود کالا یا سایر مجوزهای رسمی تهیه کند و تمام تشریفات گمرکی برای ورود کالا و حمل آنها از طریق هرکشوری را انجام دهد.
قرارداد حمل در ترم FOB برعهده کیست ؟
خریدار باید به هزینه خود قرارداد حمل کالا از بندر حمل تعیین شده را ببندد، مگر هنگامی که قرارداد حمل به ترتیبی که در بند الف 3 (الف) پیش بینی شده توسط فروشنده تهیه شده باشد.
قرارداد بیمه در ترم FOB برعهده کیست ؟
خریدار وظیفه ای در برابر فروشنده برای بستن قرارداد بیمه ندارد.
خریدار باید کالا را هنگامی که طبق بند الف 4 تحویل میشود، آن را تحویل بگیرد.
انتقال ریسک در ترم FOB
طرف خریدار کلیه ریسک های ناشی از فقدان یا خسارت وارده به کالا را از زمان تحویل کالا طبق بند الف 4 میپذیرد.
در صورت:
الف) کوتاهی خریدار در اعلام تعیین کشتی طبق ب 7یا؛
ب)در صورتی که کشتی تعیین شده توسط خریدار به موقع به موقع وارد نشود، یا قادر به تحویل گرفتن کالا نباشد، یا زودتر از زمان تصریح شده در بند ب 7 بارگیری محموله را متوقف کند؛
Consignee یا خریدار کلیه ریسک های ناشی از فقدان یا خسات وارده به کالا را از:
1) تاریخ توافق شده، یا در صورت فقدان چنینی تاریخی،
2) موعد اعلام شده توسط فروشنده ظرف مهبت توافق شده ظبق مفاد بند الف 7، یا، در صورت فقدان چنین تاریخی،
3)زمان انقضای مدت توافق شده برای تحویل میپذیرد، مشروط براینکه کالا به طور آشکار به عنوان کالای موضوع قرارداد شناسایی شده باشد.
هزینه ها
الف) کلیه هزینه های مربوط به کالا را از زمانی که کالا طبق مفاد بند الف 4 تحویل میشود، به استثنای هزینه های انجام تشریفات گمرکی لازم برای صدور به طوری که در بند الف 6 (ب) اشاره شده
ب) هرگونه هزینه اضافی ناشی از:
1) کوتاهی خریدار در دادن اطلاعیه مناسب طبق مندرجات بند ب 7، یا
2) کشتی تعیین شده توسط خریدار به موقع وارد نشود، یا نتواند کالا را بارگیری کند، یا بارگیری را زودتر از زمان اعلام شده ظبق بند الف ب7 قطع کند،
مشروط بر آنکه کالا به طور آشکاربه عنوان کالای موضوع قرارداد شناسایی شده باشد؛و
پ) بسته به مورد، کلیه عوارض، مالیات ها و سایر هزینه ها از جمله هزینه های انجام تشریفات گمرکی قابل پرداخت هنگام ورود کالا و هزینه های حمل کالا از هر کشوری را بپردازد.
خریدار باید اطلاعات کافی در مورد نام کشتی، نقطه بارگیری، و در صورت نیاز، زمان تحویل لازم ظرف مدت توافق شده را به فروشنده بدهد.
خریدار باید مدرک تحویل را طبق مفاد بند الف 8 تهیه شده، بپذیرد.
خریدار باید هزینه هرگونه بازرسی پیش از حمل اجباری را به استثنای هنگامی که بازرسی مذکور به دستور مقامات کشور صادر کننده اجباری شده، بپردازد.
consignee یا خریدار باید در زمان مناسب هرگونه اطلاعات امنیتی محموله را که فروشنده ممکن است طبق مندرجات بند الف 10 لازم داشته باشد، به وی اطلاع دهد.
شخص خریدار باید تمام هزینه هایی را که فروشنده به عنوان کمک برای گرفتن اسناد و اطلاعات طبق مندرجات بند الف 10 متقبل شده است به وی بپردازد.
طرف خریدار باید، بسته به مورد، در زمان مناسب و بنا به در خواست، هزینه و ریسک فروشنده هرگونه سند یا اطلاعات، از جمله اطلاعات مرتبط با امور امنیتی را که فروشنده برای حمل و صدور کالا و انتقال آن از هر کشوری نیاز دارد، تهیه یا در اخذ آن ها به وی کمک کند.
شرایط EXW در معاملات حمل و نقل بین المللی
اگر بخواهیم توضیح دهیم که شرایط sex work چیست؟ باید بگوییم که شرایط EXW در معاملات حملونقل بینالمللی به این صورت است که فروشنده حداقل مسئولیت را بر عهده دارد و تنها موظف است کالا را در تاریخ و محل تعیین شده در قرارداد (مانند کارخانه، انبار و غیره) در دسترس خریدار قرار دهد.
بهعبارتدیگر، پس از اینکه خریدار کالا را تحویل گرفت، مسئولیت کامل فرایند حملونقل از محل فروشنده تا مقصد نهایی را تقبل میکند و فروشنده هیچگونه تعهد و مسئولیتی در قبال بارگیری، حملونقل، بیمه یا تشریفات گمرکی ندارد. سادهتر اگر بخواهیم بگوییم، با انتخاب ترم EXW، خریدار بیشترین مسئولیت و هزینه را در فرایند حملونقل کالا از جمله حمل و نقل هوایی، دریایی، زمینی یا حمل و نقل ترکیبی و تشریفات گمرکی بر عهده میگیرد و فروشنده کمترین تعهدات را در این زمینه خواهد داشت. EXW معمولاً زمانی کاربرد دارد که خریدار میخواهد کنترل کامل حمل را داشته باشد یا فروشنده امکان انجام تشریفات صادرات را ندارد.
قوانین و شرایط تحویل کالا در قرارداد EXW
قوانین و شرایط تحویل کالا در EXW چیست؟ در قراردادهای تجاری بینالمللی که از قاعده EXW استفاده میکنند، قوانین و شرایط تحویل کالا بهگونهای تنظیم میشود که فروشنده حداقل تعهدات را بر عهده دارد. طبق EXW در معاملات حمل و نقل بین المللی:
- اصلیترین وظیفه فروشنده این است که کالا را در محل تعیین شده خود (مانند کارخانه، انبار، یا محل تولید) در دسترس خریدار قرار دهد.
- فروشنده هیچ مسئولیتی در قبال بارگیری کالا روی وسیله نقلیه، حملونقل، بیمه، انجام تشریفات گمرکی صادرات یا تحویل آن در مقصد نهایی ندارد؛ این موارد کاملاً بر عهده خریدار است.
- اگر محل تحویل مشخص نشده باشد، فروشنده میتواند محل مناسب خود را انتخاب کند، اما توصیه میشود خریدار محل دقیق را بهوضوح تعیین کند تا ریسکهای احتمالی کاهش یابد.
- انتقال ریسک از فروشنده به خریدار در لحظه تحویل کالا در محل تعیینشده صورت میگیرد؛ پس از تحویل، هرگونه خسارت یا ریسک به عهده خریدار است.
- خریدار مسئول پرداخت تمام هزینههای حملونقل، بیمه، گمرک و سایر هزینههای مرتبط از محل تحویل تا مقصد نهایی است.
- فروشنده باید اسناد لازم برای تحویل کالا را فراهم کند و در صورت درخواست خریدار، اطلاعات مربوط به ریسکها و هزینههای بیمه را ارائه دهد، اما بیمهکردن کالا بر عهده خریدار است.
- زمان تحویل کالا باید توسط طرفین توافق شود و فروشنده موظف است کالا را در زمان و مکان مشخص شده تحویل دهد.
بهطورکلی، قرارداد EXW بیشترین مسئولیتها و هزینهها را بر عهده خریدار میگذارد و فروشنده تنها موظف به آمادهسازی و تحویل کالا در محل خود است. این شرایط برای فروشندگانی که نمیخواهند در حمل و تشریفات صادرات دخالت کنند مناسب است، اما خریدار باید توانایی مدیریت کامل حمل و ترخیص کالا را داشته باشد.
مزایا و معایب استفاده از Ex Works
به نظر شما مزایا و معایب exw چیست؟ استفاده از EXWدر معاملات تجاری بینالمللی هم برای فروشنده و هم برای خریدار مزایا و معایبی به همراه دارد، از جمله:
| مزایا برای فروشنده | مزایا برای خریدار | معایب برای خریدار | معایب برای فروشنده |
| حداقل مسئولیت | کنترل بیشتر بر مراحل حملونقل (انتخاب و مدیریت شرکت حملونقل و زمانبندی حمل به دلخواه خود) | هزینههای حملونقل بالا | عدم کنترل بر فرایند حملونقل |
| کاهش هزینهها (به دلیل عدم مسئولیت در قبال حملونقل ، بیمه و ترخیص کالا) | شفافیت در هزینهها (به علت ارتباط مستقیم با شرکتهای حملونقل) | مسئولیت بالا (انجام تمام تشریفات گمرکی، بارگیری و بیمه) | مشکلات احتمالی در ارائه مدارک (گاهی اوقات، خریدار برای انجام تشریفات گمرکی در کشور خود به مدارکی از طرف فروشنده نیاز دارد و همکاری نکردن فروشنده میتواند مشکلساز شود) |
| سادگی فرایند (عدم نیاز به هماهنگی امور حملونقل و تشریفات گمرکی) | زمانبندی انعطافپذیر (تنظیم زمان بارگیری و تحویل کالا مطابق نیاز خود) | ریسکهای بالای حملونقل | عدم اطلاع از رسیدن سالم و به موقع کالا به دست خریدار |
| عدم نیاز به آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی و حملونقل کشور خریدار | احتمال مذاکره برای قیمت پایینتر (چون فروشنده هزینههای حملونقل را متقبل نمیشود) | مشکلات گمرکی و مالیاتی (نیاز به آشنایی با قوانین گمرکی کشور مبدا و مقصد) | – |
نقطه انتقال ریسک از فروشنده در قاعده Ex Works
نقطه انتقال ریسک در قاعده EXW زمانی است که فروشنده کالا را در محل مشخص شده خود، مانند کارخانه یا انبار، در اختیار خریدار قرار میدهد. از این لحظه به بعد، تمامی ریسکها و مسئولیتهای مربوط به کالا، از جمله بارگیری، حملونقل، بیمه و تشریفات گمرکی، به خریدار منتقل میشود. بهعبارتدیگر، انتقال ریسک از فروشنده به خریدار دقیقاً در همان نقطه و زمان تحویل کالا در محل فروشنده اتفاق میافتد و فروشنده پس از آن هیچ مسئولیتی در قبال کالا ندارد. بنابراین تعیین دقیق محل تحویل اهمیت زیادی دارد تا ریسکها بهوضوح مشخص شود.
بیمه بار در قرارداد EXW بر عهده چه کسی است؟
در قرارداد Ex Works، مسئولیت بیمه بار به طور کامل بر عهده خریدار است و فروشنده هیچ تعهدی برای بستن بیمه باربری ندارد. فروشنده تنها موظف است کالا را در محل مشخص شده آماده تحویل کند و از آن نقطه به بعد، خریدار باید خود نسبت به بیمه کالا در طول حملونقل اقدام کند. البته فروشنده در صورت درخواست خریدار باید اطلاعات لازم درباره ریسکها و هزینههای بیمه را در اختیار او قرار دهد، اما خرید و پرداخت هزینه بیمه بر عهده خریدار است.
تفاوت fob و exw در چیست؟
تفاوت اصلی بین FOB (Free On Board) و exw چیست؟ در جواب به این سؤال باید بگوییم که تفاوت بین این دو در میزان مسئولیت و نقطه تحویل کالا است. در قرارداد FOB، فروشنده مسئولیت حمل کالا تا عرشه کشتی در بندر مبدأ را بر عهده دارد و هزینهها و ریسکها تا این نقطه با فروشنده است؛ پس از آن، مسئولیت حمل و نقل دریایی و هزینههای بعدی به خریدار منتقل میشود.
همچنین فروشنده در FOB موظف به انجام تشریفات گمرکی صادرات است. اما در قرارداد EXW، فروشنده تنها موظف است کالا را در محل خود (کارخانه یا انبار) آماده تحویل کند و از همان لحظه تمام مسئولیتها، هزینهها و ریسکهای حملونقل داخلی و بینالمللی بر عهده خریدار است؛ فروشنده هیچ تعهدی برای بارگیری، حمل یا ترخیص کالا ندارد. بهعبارتدیگر، FOB مسئولیت و هزینههای فروشنده را تا بندر مبدأ افزایش میدهد و به خریدار کنترل و مسئولیت کمتری میدهد، درحالیکه EXW بیشترین مسئولیت را به خریدار واگذار میکند.
نکات معامله در روش EXW
برخی نکات مهم معامله در روش EXW عبارتاند از:
- فروشنده باید کالا را در محل توافق شده آماده تحویل کند و مسئولیتهای بعدی از جمله حمل، بیمه، بارگیری و تشریفات گمرکی بر عهده خریدار است.
- بارگیری کالا بر عهده خریدار است. فروشنده وظیفهای در قبال بارگیری کالا ندارد و اگر بارگیری انجام شود، هزینه و ریسک آن بر عهده خریدار است.
- خریدار باید توانایی مدیریت کامل حمل و ترخیص کالا را داشته باشد و تمام هزینهها و ریسکها از زمان تحویل کالا در محل فروشنده تا مقصد نهایی به عهده اوست.
- فروشنده در صورت درخواست خریدار، اطلاعات لازم برای بیمه کالا را فراهم میکند، اما خرید بیمه بر عهده خریدار است.
- خریدار که کالا را بر اساس EXW برای صادرات خریداری میکند، باید بداند که فروشنده تعهدی برای انجام عملیات ترخیص کالا ندارد و معمولاً فقط در حد نیاز و به درخواست خریدار در مراحل صادرات کمک میکند؛ بنابراین اگر خریدار توانایی گرفتن مجوزهای صادرات را ندارد، نباید از EXW استفاده کند.
- خریدار وظایف محدودی در ارتباط با تهیه اطلاعات مورد نیاز فروشنده برای صدور کالا دارد. فروشنده بههرحال ممکن است این اطلاعات را مثلاً برای اهداف مالیاتی یا تهیه گزارش نیاز داشته باشد.
سوالات متداول
چگونه میتوان از شرایط EXW در قراردادها استفاده کرد؟
برای این کار، باید به طور واضح عبارت “Ex Works (EXW)” و محل دقیق تحویل کالا (مانند آدرس کارخانه یا انبار فروشنده) در قرارداد ذکر شود.
آیا میتوان شرایط EXW را با شرایط دیگر ترکیب کرد؟
شرایط EXW بهخودیخود یک ترم کامل است و معمولاً بهصورت مستقل استفاده میشود؛ زیرا ماهیت آن تعیین تکلیف مسئولیتها در نقطه تحویل مشخص است. هرچند، بندهای خاصی برای هماهنگی با شرایط دیگر مانند زمان تحویل یا نحوه بستهبندی را میتوان به قرارداد اضافه کرد.
کدام روشهای حمل و نقل در ترم EX Works استفاده می شود؟
ترم EXW محدود به نوع خاصی از حملونقل نیست و میتواند شامل حمل بار زمینی ، دریایی، هوایی یا ترکیبی از آنها باشد؛ در ترم Ex Works ، خود خریدار مسئول انتخاب و هماهنگی تمام روشهای حملونقل است.