فری تایم یا زمان آزاد، بازه زمانی در نظر گرفته شده برای جابهجایی کالا یا بارهایی است که در کانتینرها قرار دارند. به بیان سادهتر، تایم آزاد که به مهلت بارگیری و همچنین دوره معافیت از هزینه هم شناخته میشود، فرصتی برای تاجران یا مشتریانی است که بتوانند بدون متحمل شدن هزینه اضافی کالای خود را تحویل بگیرد. اگر به هر دلیلی مشتری نتواند در مدتزمان آزاد کالای خود تحویل بگیرد، باید هزینهای تحت عنوان معطلی بپردازد که این هزینه وابسته به فاکتورهای مختلفی نظیر مدتزمان معطلی، نوسانات اقتصادی، شرایط سیاسی و… میتواند متفاوت باشد.
دنیای تجارت همواره دارای اصطلاحات و چالشهای بسیار است که وجود آنها میتواند این مسیر را لذتبخشتر کند. ازآنجاییکه و طور معمول تاجران، واردکنندگان و صادرکنندگان همیشه سؤالاتی در حوزه تفاوت فری تایم و هزینه معطلی کانتینرهای حمل و نقل دریایی خود دارند در این مقاله ضمن آنکه با دیدی تخصصی بررسی میکنیم مهلت بارگیری در حمل و نقل دریایی چیست؟ اطلاعات کاملی را نیز در این مورد در اختیارتان قرار میدهیم تا در صورت ورود به دنیای تجارت یا اطلاع از جدیدترین چالشهای مدیریت تایم آزاد، دید خوبی در این حوزه داشته باشید. لطفا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
مفهوم فری تایم یعنی چه؟
همانطور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم، فری تایم در واقع مدت زمانی محدود برای جابهجایی یا انباشت بار قبل از اعمال هزینهها اضافی است که این مدتزمان وابسته به نوع کالای ارسالی، روش حمل و نقل، توافقات بین فرستندگان و حملکنندگان و… میتواند متفاوت باشد. بهعنوانمثال کالاهای فاسدشدنی دارای وقت آزاد کمتری هستند یا بارهای هوایی زمان آزاد کمتری نسبت به بارهایی دارند. ضمن اینکه کالاهایی که از طریق دریا صادر یا وارد میشوند مشروط بر عدم فاسدشدن دارای مدتزمان آزاد بیشتری هستند.
زمان آزاد معمولاً از زمانی شروع میشود که بار برای بارگیری در دسترس است و این بازه زمانی پایان مییابد که کالا روی کشتی، هواپیما یا کامیون بارگیری شود. اما شاید سؤال پیشآمده در این قسمت این باشد که چرا به واردکنندگان و صادرکنندگان بازه ای تحت عنوان زمان آزاد داده میشود؟ که در پاسخ به این سؤال باید گفت این بازه بهمنظور کاهش هزینهها، تفکیک و خالیشدن کانتینرها، نظمدهی و… اعمال خواهد شد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با ابعاد کانتینر ۲۰ فوت
منظور از فری تایم مبدا و فری تایم مقصد چیست؟
فری تایم مبدا در واقع زمانی است که کانتینر خالی از محوطه دارای کانتینر، برداشته شده و تا زمان تحویل کانتینر به محوطه بازگردانده میشود و در مقابل فری تایم مقصد موقعی است که کانتینر حاوی کالا از محوطه کانتینر برداشته میشود. در واقع فری تایم مقصد تا زمانی است که کانتینر خالی شده به محوطه کانتینر تحویل داده شود. زمانی که به هر دلیلی کانتینرهای پر یا خالی از گمرک ترخیص نشده باشند یا توسط گیرنده تحویل گرفته نشده باشند، از شخص هزینهای تحت عنوان دموراژ دریافت میشود.
دموراژ هم به هزینههایی اشاره دارد که مشتری برای استفاده از تجهیزات متحمل میشود، ازاینروی زمانی که کانتینرهای خالی یا بارگیری شده بیش از زمان آزاد مجاز در ترمینال بندر باقی بمانند، فرد واردکننده یا صادرکننده باید هزینه اضافی بهعنوان دموراژ بپردازد که این هزینه در واقع برای فضای اشغال شده بار، مراقبت و نگهداری بار و… دریافت میشود.
الزامات و شرایط فری تایم چیست؟
در دنیای لجستیک بینالمللی، اصطلاحات متعددی وجود دارد که فرستندگان و شرکتهای حمل و نقل باید برای اطمینان از عملکرد روان با آنها آشنا باشند. مهلت بارگیری، بازهای محدود بین ۷ الی ۱۴ روزهای است و در این بازه به تاجران اجازه داده میشود تا بار و کالاهای خود بهصورت رایگان در بندر نگهداری کنند، ازاینروی تمام تجار و صادرکنندگان میتوانند با ارائه مدارکی نظیر بارنامه، مدارک شناسایی و… پس از بررسی کالاها توسط مسئول بار در بندر از این بازه رایگان استفاده کنند تا بتوانند همزمان با کاهش میزان هزینهها با آرامش خاطر بیشتر روند اداری ترخیص کالا را انجام دهند.
هزینهها در فری تایم حمل و نقل دریایی چگونه محاسبه میشود؟
بهطورکلی هزینه فری تایم در حمل و نقل دریایی وابسته به شرایط و ضوابط قراردادهای حمل و نقل یا بارنامه محموله متفاوت خواهد بود و اگر تأخیری در این بازه ایجاد شود صادرکننده، تاجر، واردکننده و… مسئول پرداخت هزینه اضافی است و به طور معمول موارد زیر نقش مؤثری را در شیوه محاسبه هزینهها در تایم آزاد حمل و نقل دریایی دارد و این هزینهها معمولاً در نتیجه موارد زیر محاسبه میشوند.
زمان
همانطور که میدانیم هزینهها پس از اتمام زمان آزاد شروع افزایش خواهند یافت و این هزینه وابسته به تعداد ساعات یا روزهای اضافی که محموله فراتر از زمان تعیین شده در بندر حضور دارد، میتواند هزینه فری تایم را افزایش دهد.
نوع بار و کانتینر
هزینه فری تایم میتواند بسته به نوع بار و کانتینر منتخب بارگیری متفاوت باشد. بهعنوانمثال، بارهایی که نیاز به جابهجایی ویژه یا شرایط نگهداری خاص دارند، معمولاً دارای هزینههای مهلت بارگیری بالاتری دارند.
سیاستهای بندر
هر بندر یا ترمینال میتواند سیاستهای خودش را در حوزه زمان آزاد، نرخهای زمان آزاد و غیره تعیین کند، بنابراین برای محاسبات نهایی تایم آزاد باید این موضوع مهم را در نظر گرفت.
همچنین در کنار تمام موارد فوق تأخیر در بارگیری محموله از بندر، تراکم بار در بندر، عدم ترخیص بار از گمرک یا فقدان مدارک لازم برای ترخیص بار و… نیز میتوانند تأثیر مستقیمی بر نحوه محاسبه فری تایم حمل و نقل دریایی داشته باشند.
تأثیر فری تایم بر هزینههای حملونقل
اگرچه هزینههای فری تایم و دموراژ متفاوت هستند، اما دراینبین عوامل مشترکی وجود دارند که مستقیماً بر نرخ حملونقل دریایی تأثیر میگذارند. بهعنوانمثال حجم و نوع کالا میتواند نقش مؤثری را در هزینههای حملونقل هوایی یا دریایی داشته باشد. همچنین عوامل دیگری نظیر نرخ سوخت، هزینههای گمرک، میزان عرضه و تقاضای بازار، وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور، بیمه و… نیز میتوانند از جمله عواملی باشند که اثر مستقیمی را روی هزینههای حملونقل دارند. باتوجهبه اینکه رابطه پیچیدهای بین نرخهای فری تایم، حق توقیف و… وجود دارد ازاینروی بهتر است تجار و صادرکنندگان بهمنظور کاهش هزینهها و ارتباط مؤثرتر و پایدارتر یک برنامهریزی دقیق داشته باشند و حتیالامکان به تاریخها توجه کنند. ضمن اینکه این دسته از افراد بهتر است بهمنظور شناخت بیشتر مسائل حول محور این موضوع قبل از هر اقدامی حتماً با افراد حرفهای در این امور مشورت کنند.
مدیریت و کنترل هزینه در فری تایم حمل و نقل دریایی
در برخی مواقع میتوان با مدیریت چالشهای همیشگی حملونقل دریایی تا حد قابلتوجهی میزان هزینهها در فری تایم کاست. چراکه در دنیای تجارت هزینههای مهلت بارگیری به بهعنوان یکی از هزینههای پنهان شناخته میشوند که تأثیر مالی قابلتوجهی دارند؛ ازاینروی رعایت نکات زیر میتواند تا حد قابلتوجهی مقدار هزینههای حملونقل را کاهش دهد.
- اهمیت و بررسی فاکتورها
- مدیریت زمان
- توجه به نیروی کار
- بررسی تعداد کانتینرهای خالی
- توجه به نوع کالا
- مدیریت موجودی
- برنامهریزی استاندارد
- توجه به نوسانات ارزی
- هماهنگی تاریخها
- سازماندهی تخلیه
بیشتر بخوانید: معرفی کامل حمل و نقل ترکیبی
شیوه محاسبه هزینهها در فری تایم حمل دریایی
صنعت کشتیرانی نقش حیاتی را در تجارت جهانی ایفا میکند؛ چراکه این صنعت میتواند تضمینکننده این موضوع باشد که کالاها در مدتزمان مشخص به طور صحیحوسالم از مکانی به مکان دیگر منتقل میشوند. باتوجهبه اینکه جابهجایی بهموقع بار برای جلوگیری از تأخیر و هزینههای غیرضروری برای مشاغل ضروری است؛ اما بااینحال، مسائل غیرمنتظرهای مانند ترخیص کالا از گمرک، خطاهای اداری یا توقف حملونقل وجود دارد که میتواند باعث شود تا محمولهها بیش از حد انتظار در بنادر بمانند. هنگامی که محموله بیش از زمان آزاد اختصاصدادهشده در بندر باقی میماند، هزینههای اضافی ایجاد میشود. یکی از این هزینهها، در واقع هزینهای است که برای نگهداری کانتینرها در بندر پس از فری تایم در نظر گرفته میشود که متأسفانه در برخی مواقع میتواند مبلغ بسیار بالایی باشد و شیوه محاسبه آن نیز بسیار ساده است و میتوان با پیروی از فرمول زیر بهسادگی این موضوع را درک کرد.
فرمول محاسبه هزینههای فری تایم = (تعداد روزهای اضافی) × (نرخ معطلی روزانه) × (تعداد کانتینرها)
بهعنوانمثال: یک واردکننده ۵ کانتینر با زمان آزاد ۷ روز دارد. به دلیل تأخیرهای گمرکی، محموله به مدت ۱۰ روز در بندر میماند. نرخ تایم آزاد روزانه 3 میلیون برای هر کانتینر در روز است. طبق فرمول فوق میتوان این مسئله را به این صورت حل کرد.
روزهای بیشتر از زمان آزاد = ۱۰ روز – ۷ روز = ۳ روز
هزینه معطلی = ۳ روز × ۳ میلیون در روز × ۵ کانتینر
کل هزینههای معطلی = ۴۵ میلیون
نکتهای که نباید فراموش کرد این است که هزینه معطلی میتواند وابسته به شرایط اقتصادی و سیاسی هر کشور در هر سال متغیر باشد. ضمن اینکه باتوجهبه این موضوع پس تاجران باید بهمنظور کاهش هزینههای اضافی قبل از هر اقدامی موارد زیر را در نظر بگیرند.
- برنامهریزی دقیق
- نظارت بر حرکت بار
- حفظ ارتباطات قوی
- مذاکره برای تمدید زمان تخلیه
- اطمینان از ترخیص سریع بار
- اعتماد به افراد متخصص
سخن آخر
در حملونقل بینالمللی، بررسی پیچیدگیهای تعرفهها، عوارض و لجستیک بسیار مهم و حائز اهمیت است. یکی از جنبههای اغلب اشتباه درک شده، “زمان آزاد استاندارد” است که به طور قابلتوجهی بر هزینهها و کارایی حملونقل تأثیر میگذارد. فری تایم یا زمان آزاد به فرصت یا دورهای گفته میشود که به همه واردکنندگان یا صادرکنندگان داده شده تا محموله خود را در ترمینال بندر بدون متحمل شدن هزینههای اضافی جمعآوری یا تحویل دهند. این دوره از زمانی شروع میشود که کشتی وارد بندر میشود و زمانی پایان مییابد که محموله از ترمینال آزاد میشود یا روی کشتی بارگیری میشود. عوامل مختلفی میتوانند در این بازه زمانی تأثیرگذار باشند که در این میان تراکم بندر، قرارداد طرفین، نوع کالا و… بهعنوان عوامل اثرگذار در مدتزمان تایم آزاد از جمله آنها هستند.
زمان آزاد استاندارد یک جنبه حیاتی از حملونقل بینالمللی است که بر هزینه و کارایی کل فرایند تأثیر میگذارد. در کنار تمام موارد فوق بازه زمانی محدود فری تایم دارای مزایای مختلفی نیز میتواند باشد که روان نگهداشتن عملکرد بندر، جلوگیری از ازدحام کانتینرها، بازیابی خطوط کشی و تشویق شرکتها بهمنظور ترخیص کالاها بدون هزینه و… از جمله مهمترین این مزایا شناخته میشود.
شما مخاطب سایت رابین مارین بودید، از اینکه تا پایان یکی دیگر از مقالات سایت با ما همراه بودید، بسیار خرسندیم و تمایل داریم شما نیز تجربیات خود را زمینه نحوه مدیریت و کنترل هزینهها در فری تایم با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
چالشهای رایج در مدیریت فری تایم چیست؟
از جمله مهمترین چالشهای رایج در مدیریت فری تایم میتوان به تراکم بندر، تأخیرهای گمرکی، نوسان نرخ حملونقل و کمبود ظرفیت کانتینر اشاره کرد.
چرا فری تایم در حملونقل دریایی مهم است؟
زمان آزاد توسط خطوط کشتیرانی، بنادر یا انبارها تعیین میشود و برای واردکنندگان و صادرکنندگان شرایطی فراهم میکند تا بدون فشار برای تخلیه بار، بازگرداندن کانتینرها یا انتقال کالاها از انبار، شرایط خود را مدیریت کنند. باتوجهبه اینکه شرایط حملونقل دریایی کمی پیچیدهتر و زمانبر است، ازاینروی فری تایم در حملونقل دریایی از اهمیت بیشتری برخوردار است و واردکنندگان و صادرکنندگان باید بهمنظور کنترل هزینهها در بازه زمان آزاد از یک برنامهریزی دقیق استفاده کنند.
آیا فری تایم برای همه بارها یکسان است؟
خیر. وابسته به عوامل مختلفی نظیر شیوه ارسال بار، نوع کالا، قرارداد طرفین و… فری تایم بارها میتواند متغیر باشد. بهعنوانمثال بارهای خوراکی یا فاسدشدنی دارای کمترین میزان تایم آزاد هستند.